Tijdens het ouder worden gaan mitochondriën – de energiecentrales van onze cellen – steeds minder goed werken. Zonder voldoende vermogen kunnen cellen – en tevens organen – niet zo goed presteren als toen ze jong waren.
Wat zijn Mitochondriën #
Mitochondriën zijn de reden waarom wij elke dag zuurstof inademen en eten.
Zuurstof en voedingsstoffen (glucose, aminozuren en vetten) worden in de mitochondriën omgezet in energie.
Zonder deze energie zullen we heel snel omvallen.
Wat betekent dat voor jou? #
Kleine zijstap:
“Bijna elke cel in het lichaam van een persoon heeft hetzelfde DNA. Het meeste DNA bevindt zich in de celkern (waar het nucleair DNA wordt genoemd), maar een kleine hoeveelheid DNA kan ook worden gevonden in de mitochondriën”
DNA kan je zien als de handleiding voor de ruim 20.000 genen die je bezit. De afstelling van die genen, welke er ‘aan’ of ‘uit’ staan, wordt het epigenoom genoemd en wordt bepaald door moleculaire dimmers die vastzitten aan het DNA.
Je kan dit ook vergelijken met een vleugel / piano. Je genen zijn de pianotoetsen en de epigenoom is de klankkast.
Als je veel sport, zullen je mitochondriën zich vermenigvuldigen. Maar daarvoor moeten ze eerst hun DNA goed kopiëren.
DNA schade leidt er vervolgens toe dat deze informatie niet goed wordt doorgegeven. Je zag dit onder andere in het stuk over telomeren.
Krakende mitochondriën #
Bij het ouder worden raken de mitochondriën steeds meer beschadigd. Deze schade ontstaat om verschillende redenen, waaronder:
1. Oxidatie en vrije radicalen #
Vrije radicalen zijn een bijproduct van oxidatie. Oxidatie betekent letterlijk “uit elkaar vallen of ten gronde gaan aan zuurstof”.
Oxidatie speelt vooral een rol bij het verbranden van voedsel en bij de energieproductie, maar ook bij de afweer en het ontgiften.
Vrije radicalen beschadigen het mitochondriale DNA, de mitochondriale eiwitten en het mitochondriale membraan, wat leidt tot een verminderde werking. Minder energie en minder goed doorgeven van DNA.
Het verouderingsproces is algemeen beschouwd een gevolg van vrije radicalen.
2. Mutaties #
Mutaties treden op in het mitochondriaal DNA wanneer mitochondriën zich delen. Bij elke deling moeten de zij hun DNA kopiëren. Dit proces is niet perfect: tijdens het kopieerproces kunnen fouten (mutaties) in het DNA optreden.
3. Epigenetische veranderingen #
We besprken hierboven dat je epigenoom de afstelling van je genen reguleert. Het epigenoom bepaalt ook welke mitochondriale genen actief of stil zijn.
Hoe ouder we worden, hoe meer dit proces ontregeld raakt.
In feite is het mitochondriaal DNA veel gevoeliger voor DNA-schade omdat het zich dicht bij veel chemische activiteit bevindt die schadelijke vrije radicalen genereert.
Een bijkomend probleem is dat beschadigde mitochondriën in onze cellen kunnen blijven rondslingeren in plaats van door de cellen te worden opgeruimd.
Normaal gesproken vernietigen cellen oude, beschadigde mitochondriën in een proces dat mitofagie heet.
Sommige beschadigde mitochondriën kunnen echter aan hun vernietiging ontsnappen en in de cel blijven rondhangen.
De relatie mitochondriën en veroudering #
Dit leidt tot een opeenhoping van beschadigde, niet-functionerende mitochondriën, waardoor de cellulaire werking wordt belemmerd en onze cellen “verouderen“.
Cellen met minder goed functionerende mitochondriën hebben minder energie om hun taken goed uit te voeren.
De cellen kunnen zichzelf minder goed repareren, onderhouden en vermenigvuldigen, en dit versnelt de opeenstapeling van andere schade, zoals mutaties in het DNA en de opbouw van eiwitten, aangezien energie uit de mitochondriën nodig is om deze processen te voorkomen.
Samenvatting #
- Mitochondriën zijn de energiecentrales van onze cellen. Ze produceren de energie die onze cellen nodig hebben om in leven te blijven en goed te functioneren.
- Cellen bevatten gemiddeld honderden tot duizenden mitochondriën.
- Hoe ouder we worden, hoe meer onze mitochondriën beschadigd raken en minder goed functioneren.
- Mitochondriën raken tijdens ons leven beschadigd door verschillende mechanismen, zoals mutaties in hun DNA wanneer ze zich delen, door vrije radicalen en als gevolg van epigenetische veranderingen.
- Wanneer mitochondriën beschadigd zijn, hebben cellen niet genoeg energie om goed te functioneren en zichzelf te onderhouden. Ook sturen beschadigde mitochondriën signalen naar de cel, waardoor het goede cellulaire functioneren verder wordt verstoord. Dit leidt tot veroudering.
- Verschillende natuurlijke stoffen kunnen de mitochondriale gezondheid verbeteren, zoals malaat, alfa-ketoglutaraat, glycine, glucosamine, vitamine C en pterostilbeen.
